Avilin balsam – powrót oryginalnej formuły profesora Szostakowskiego

dr Henryk Różański

Balsam Szostakowskiego (vinilin, vinylinum, polyvinox) pod względem chemicznym jest eterem poliwinylobutylowym. Ma postać gęstej masy, barwy lekko złotawej, o charakterystycznym, nieco spirytusowo-eterowym zapachu. Łatwo przylega do skóry. Nie rozpuszcza się w wodzie, jest jednak rozpuszczalny w innych eterach, niektórych węglowodorach i tłuszczach. W 1939 roku otrzymał go przez syntezę Michaił Fiodorowicz Szostakowski (1905–1983), chemik specjalizujący się w związkach winylowych, organicznych krzemu i ołowiu oraz acetylenu. Dzięki swym badaniom prof. Szostakowski przyczynił się do powstania pokrewnego związku poliwinylopirolidonu, wykorzystywanego jako sztuczne osocze krwi.

Balsam Szostakowskiego został wprowadzony do lecznictwa w latach czterdziestych XX wieku, początkowo na terenie Związku Radzieckiego. Odegrał dużą rolę w terapii odmrożeń, oparzeń oraz ran wojennych. Leczenie w latach czterdziestych było szczególnie trudne z powodu wojny i zniszczonego przemysłu farmaceutycznego. Czasy antybiotyków dopiero się rozpoczynały, a sulfo­namidy były bardzo trudno dostępne. Medycyna potrzebowała wówczas leków prostych i tanich oraz skutecznych i łatwo stosowanych. Balsam Szostakowskiego do takich właśnie należał. Powstało wówczas szereg leków recepturowych, zawierających vinylinum.

W Polsce popularność balsamu Szostakowskiego zaczęła się w latach sześćdziesiątych. Po wpisaniu go do Urzę­dowego Spisu Leków był dostępny w aptekach bez recepty. Oficjalnie należał do grupy środków dermatologicznych przeciwzapalnych (antiphlogisticum). Chorzy z powodzeniem stosowali balsam w samoleczeniu, zwłaszcza gdy standardowe metody terapii za­wodziły. Również lekarze doceniali jego pozytywne działanie, szczególnie w przypadkach trudno gojących się owrzodzeń żylakowatych, skórnych zmian cukrzycowych, oparzeń oraz ran po zabiegach chirurgicznych.

Cały artykuł możesz odnaleźć w czasopiśmie. Zapraszamy do prenumeraty.