Reakcja europejskich organów zdrowia publicznego ds. mikrobiologii w obliczu epidemii wywołanej produkującymi toksynę Shiga szczepami Escherichia coli O104:H4, lato 2011

Europe’s public health microbiology response to the outbreak of Shiga toxin – producing Escherichia coli O104:H4, Summer 2011

PhD student Polya Rosin

dr Johanna Takkinen

prof. Marc J. Struelens

23 maja 2011 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej zostały ostrzeżone przez wczesny system powiadamiania i reagowania (Early Warning and Response System, EWRS) o nietypowym wzroście przypadków zespołu hemolityczno-mocznicowego oraz krwawej biegunki, wywołanej produkującymi toksynę Shiga szczepami Escherichia coli (STEC) w Niemczech. Do dnia 26 lipca, gdy o zakończeniu epidemii poinformował Instytut Roberta Kocha w Niemczech, odnotowano 782 przypadki zespołu hemolityczno-mocznicowego, 3128 przypadków biegunek i 46 zgonów w 13 państwach członkowskich UE/EEA [1].

Ta znaczącej skali epidemia zachorowań w Europie poskutkowała licznymi obserwacjami epidemiologicznymi i dochodzeniami specjalistów zdrowia publicznego i mikrobiologii na poziomie zarówno państw członkowskich, jak i Unii Europejskiej. Niniejszy artykuł dokonuje przeglądu, w jaki sposób pojawiły się nowe informacje mikrobiologiczne na temat tej poważnej epidemii, w jaki sposób zostały rozpowszechnione na terenie Europy i użyte w celu polepszenia wykrywalności oraz zbadania jej przyczyn.

19 i 20 maja Krajowe Centrum Referencyjne ds. Salmonelli oraz innych bakteryjnych patogenów jelitowych w Instytucie Roberta Kocha w Niemczech otrzymało dwa izolaty E. coli od pacjentów z podejrzeniem wystąpienia zespołu hemolityczno mocznicowego i krwawej biegunki. Rutynowe testy diagnostyczne wykazały, że szczepy były stx1-, stx2+ oraz oznaczono serotyp O104. Ponadto izolaty te wydawały się nietypowe, ponieważ były ujemne w kierunku genów intyminy (eaeA-) i hemolizyny (ehxA-) (www.rki.de). W przeciągu następnych kilku dni, gdy zauważono, iż liczba pacjentów z podobnymi objawami rośnie, dookreślono izolaty E. coli jako serotyp O104:H4, produkujący toksynę Shiga podtypu 2a oraz będące wielolekoopornymi wytwarzającymi betalaktamazy o rozszerzonym spektrum działania (ESBL). Obecność ESBL umożliwiła przeprowadzenie szybkich badań przesiewowych izolatów przy użyciu wybiórczego podłoża chromogennego (Chromo-ID-ESBL) w ciągu jednego dnia. Co ważne, potwierdzono także, iż izolaty epidemiczne mają plazmid, jak enteroagregacyjne szczepy E. coli (EAggEC). Elektroforeza w zmiennym polu elektrycznym izolatów od 5 pacjentów wykazała nieodróżniające się od siebie profile. Dokonano szybkiej weryfikacji danych z systemów nadzoru nad zakażeniami i okazało się, iż ten wyizolowany serotyp nigdy wcześniej nie był zgłaszany do Europejskiego Systemu Nadzoru w Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC) [2]. Te wstępne informacje umożliwiły potwierdzenie, iż Niemcy mieli do czynienia z epidemią spowodowaną nietypowymi szczepami E. coli O104:H4, mającymi geny różnych patotypów E. coli, tzn. STEC/VTEC

(E. coli produkujące toksynę Shiga/werotoksynę) oraz EAggEC (enteroagregacyjne szczepy E. coli) [3, 4]. Wszelkie informacje, włączając szczegóły dotyczące metod diagnostycznych, zostały bardzo szybko opublikowane on-line na stronach internetowych Instytutu Roberta Kocha w języku niemieckim i angielskim oraz zaprezentowane ekspertom z Europejskiej Sieci Nadzoru nad Chorobami Przenoszonymi przez Żywność, Wodę i Odzwierzęcymi (Food- and Waterborne Diseases and Zoonoses Network) oraz środowiskom międzynarodowym przez Epidemic Intelligence Information System (EPIS) ECDC z 26 maja 2011 r. Dzięki temu można było nawiązać dalszą współpracę międzynarodową oraz kontynuować śledztwo epidemiologiczne i mikrobiologiczne.

Cały artykuł możesz odnaleźć w czasopiśmie. Zapraszamy do prenumeraty.